Trong mùa đông, thời tiết lạnh và độ ẩm cao có thể làm tình trạng các bệnh lý cơ xương khớp trở nên nghiêm trọng hơn. Dưới đây là những bệnh lý phổ biến mà nhiều người thường gặp phải trong thời tiết lạnh giá:
CÁC BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP THƯỜNG GẶP KHI TRỜI LẠNH
1. Thoái Hóa Khớp
Thoái hóa khớp là tình trạng sụn khớp bị bào mòn, dẫn đến đầu xương va chạm trực tiếp vào nhau, gây đau nhức và hạn chế vận động. Bệnh thường xuất hiện ở các khớp chịu nhiều áp lực như khớp gối, khớp háng, cột sống và khớp tay.
Tại sao thời tiết lạnh làm nặng thêm thoái hóa khớp?
•Co mạch máu: Khi trời lạnh, mạch máu co lại, lượng máu và dưỡng chất đến nuôi sụn khớp giảm, làm khớp kém linh hoạt.
•Cứng khớp vào buổi sáng: Nhiệt độ thấp làm dịch khớp trở nên đặc hơn, dẫn đến cứng khớp, đặc biệt khi vừa ngủ dậy.
•Phản ứng viêm gia tăng: Lạnh sâu có thể kích thích các phản ứng viêm, làm đau nhức nhiều hơn ở các khớp bị thoái hóa.
Triệu chứng điển hình:
•Đau âm ỉ ở các khớp khi vận động.
•Tiếng lạo xạo trong khớp khi cử động.
•Cảm giác cứng khớp vào buổi sáng, thường kéo dài khoảng 30 phút.
•Khớp có thể bị sưng nhẹ, khó di chuyển linh hoạt.
2. Viêm Khớp Dạng Thấp
Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn, khi hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các mô khớp khỏe mạnh, gây viêm, sưng và đau khớp. Bệnh thường gặp ở phụ nữ trung niên và có xu hướng bùng phát vào mùa lạnh.
Nguyên nhân bệnh nặng hơn khi trời lạnh:
•Khớp dễ bị cứng: Lạnh làm giảm lưu thông máu, dẫn đến cứng khớp, đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau khi ngồi lâu.
•Tăng phản ứng viêm: Thời tiết lạnh kích thích sản sinh các chất gây viêm, làm tổn thương sụn và màng hoạt dịch.
•Tác động tâm lý: Mùa đông dễ gây căng thẳng, trầm cảm, làm kích hoạt bệnh tự miễn.
Triệu chứng nhận biết:
•Đau và sưng đối xứng ở các khớp nhỏ như khớp ngón tay, cổ tay, khớp chân.
•Cứng khớp kéo dài hơn 1 giờ vào buổi sáng.
•Khớp nóng, đỏ và có thể biến dạng nếu không điều trị sớm.
•Cảm giác mệt mỏi, sốt nhẹ và chán ăn.
3. Bệnh Gout
Gout là bệnh lý do rối loạn chuyển hóa purin, dẫn đến tăng axit uric trong máu. Khi nồng độ axit uric quá cao, chúng sẽ kết tinh thành tinh thể urat trong khớp, gây ra các cơn đau đớn dữ dội.
Tại sao mùa đông dễ bùng phát bệnh gout?
•Ít vận động: Thời tiết lạnh khiến nhiều người ngại vận động, làm tích tụ axit uric trong khớp.
•Chế độ ăn uống không lành mạnh: Mùa đông và dịp lễ Tết, việc tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản dễ dẫn đến cơn gout cấp.
•Uống ít nước: Khi trời lạnh, nhiều người lười uống nước, khiến axit uric khó đào thải qua nước tiểu, làm tăng nguy cơ lắng đọng urat trong khớp.
Triệu chứng điển hình:
•Đau nhức dữ dội ở khớp, đặc biệt là khớp ngón chân cái.
•Khớp sưng to, đỏ và cảm giác nóng rát.
•Cơn đau thường xuất hiện đột ngột vào ban đêm và kéo dài trong vài ngày.
•Có thể kèm theo sốt, mệt mỏi và khó cử động khớp bị đau.
4. Đau Mỏi Cơ Xương
Khi trời lạnh, cơ thể có xu hướng co cơ lại để giữ ấm, điều này dẫn đến căng cơ, đau mỏi cơ bắp, đặc biệt ở các vùng vai gáy, lưng dưới và bắp chân.
Nguyên nhân đau mỏi cơ xương vào mùa đông:
•Giảm lưu thông máu đến các cơ, làm thiếu oxy và dưỡng chất nuôi cơ.
•Tư thế xấu: Việc ngồi lâu, nằm nhiều trong mùa lạnh có thể gây căng cơ, dẫn đến đau nhức cơ xương.
•Ít vận động khiến các cơ và dây chằng mất đi tính linh hoạt, làm tăng nguy cơ chấn thương khi vận động mạnh đột ngột.
Dấu hiệu nhận biết:
•Cảm giác đau mỏi toàn thân, đặc biệt sau khi thức dậy hoặc ngồi lâu.
•Cơ bắp cứng đờ, khó cử động linh hoạt.
•Đau tăng khi thay đổi tư thế đột ngột hoặc vận động mạnh.
NGUYÊN NHÂN KHIẾN CÁC BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP TRẦM TRỌNG HƠN KHI TRỜI LẠNH
Khi nhiệt độ giảm sâu và độ ẩm tăng cao, cơ thể chúng ta phải điều chỉnh để thích nghi với thời tiết. Tuy nhiên, những thay đổi này lại có thể gây ảnh hưởng xấu đến hệ thống cơ xương khớp, làm khởi phát hoặc trầm trọng hơn các bệnh lý về xương khớp. Dưới đây là những nguyên nhân chính:
1. Co Mạch Máu, Giảm Lưu Thông Máu Đến Khớp
Khi trời lạnh, các mạch máu ngoại biên có xu hướng co lại để giữ nhiệt cho cơ thể. Điều này dẫn đến:
•Giảm lưu lượng máu đến các khớp và cơ bắp, khiến mô sụn thiếu dưỡng chất, khó phục hồi và tái tạo.
•Dịch khớp trở nên đặc hơn, làm giảm khả năng bôi trơn các khớp, dẫn đến cứng khớp và đau nhức khi vận động.
•Ở người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, mạch máu co thắt có thể kích thích phản ứng viêm, làm tình trạng sưng đau trở nên trầm trọng hơn.
2. Tăng Phản Ứng Viêm Trong Cơ Thể
Thời tiết lạnh có thể làm cơ thể sản sinh nhiều cytokine tiền viêm, kích thích phản ứng viêm tại các khớp. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến:
•Người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp: Các khớp bị viêm, sưng đỏ và đau nhức nghiêm trọng hơn.
•Bệnh nhân gout: Nhiệt độ thấp làm tinh thể urat kết tủa nhanh hơn, gây ra các cơn đau gout cấp tính, thường xảy ra vào ban đêm hoặc sáng sớm.
3. Giảm Độ Linh Hoạt Của Sụn Khớp
Khi trời lạnh, dịch khớp bị đặc lại, làm giảm độ linh hoạt của sụn khớp:
•Các khớp trở nên khó cử động, đặc biệt là vào buổi sáng khi vừa ngủ dậy.
•Tăng nguy cơ chấn thương khớp do vận động đột ngột hoặc sai tư thế.
•Những người bị thoái hóa khớp sẽ cảm thấy đau tăng lên do ma sát giữa các đầu xương lớn hơn khi sụn khớp bị bào mòn.
4. Cơ Bắp Căng Cứng, Dễ Bị Co Thắt
Thời tiết lạnh khiến các cơ bắp co rút lại để giữ ấm, dẫn đến:
•Đau mỏi cơ bắp, đặc biệt ở vùng vai gáy, lưng và bắp chân.
•Khi cơ bị căng cứng, áp lực lên các khớp cũng tăng theo, làm đau khớp, nhất là ở khớp gối và khớp háng.
•Việc thiếu vận động trong mùa đông cũng khiến cơ bắp yếu đi, giảm khả năng nâng đỡ xương khớp, làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp.
5. Thay Đổi Áp Suất Không Khí
Khi nhiệt độ giảm, áp suất không khí cũng giảm, điều này có thể gây:
•Dịch khớp giãn nở, tạo áp lực lên màng bao khớp, dẫn đến đau nhức.
•Những người mắc các bệnh lý như thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp thường nhạy cảm với sự thay đổi thời tiết, cảm thấy đau nhức tăng lên khi trời trở lạnh.
6. Tâm Lý Căng Thẳng, Trầm Cảm Theo Mùa
Mùa đông, đặc biệt là ở những nơi có ít ánh sáng mặt trời, dễ gây ra tình trạng trầm cảm theo mùa (SAD):
•Cảm giác mệt mỏi, uể oải, không muốn vận động, làm khớp và cơ dễ bị cứng lại.
•Tâm lý căng thẳng kéo dài cũng làm tăng sản xuất hormone cortisol, góp phần vào phản ứng viêm tại các khớp.
•Những người mắc bệnh lý xương khớp mạn tính dễ bị stress hơn, tạo ra vòng luẩn quẩn bệnh lý – tâm lý, làm triệu chứng đau nhức kéo dài không dứt.
7. Chế Độ Ăn Uống Thiếu Hợp Lý
Trong mùa lạnh, nhiều người có xu hướng:
•Ăn nhiều thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, nội tạng động vật, hải sản, làm tăng nguy cơ bệnh gout.
•Tiêu thụ thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ăn nhanh, làm tăng cholesterol, gây xơ vữa động mạch, ảnh hưởng đến lưu thông máu đến khớp.
•Uống ít nước hơn bình thường, khiến dịch khớp thiếu độ nhớt, làm cứng khớp và khó vận động.
CÁC DẤU HIỆU BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP KHI TRỜI LẠNH CẦN LƯU Ý
Khi thời tiết chuyển lạnh, các bệnh lý cơ xương khớp thường có xu hướng bùng phát mạnh hơn hoặc trở nên nghiêm trọng hơn. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường sẽ giúp bạn có biện pháp xử lý kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những dấu hiệu thường gặp:
1. ĐAU NHỨC TẠI CÁC KHỚP
Đây là dấu hiệu phổ biến nhất khi bệnh lý xương khớp trở nặng vào mùa lạnh:
•Cơn đau thường xuất hiện ở các khớp lớn như: khớp gối, khớp háng, khớp vai và cột sống.
•Mức độ đau tăng lên khi cử động hoặc khi tiếp xúc với không khí lạnh.
•Đau có thể âm ỉ kéo dài hoặc đau nhói từng cơn, đặc biệt vào buổi sáng hoặc khi thời tiết thay đổi đột ngột.
•Ở bệnh nhân thoái hóa khớp, đau thường xuất hiện khi vận động, giảm khi nghỉ ngơi nhưng trở lại khi thời tiết lạnh sâu.
2. CỨNG KHỚP VÀ KHÓ CỬ ĐỘNG
Cảm giác cứng khớp thường xuất hiện vào sáng sớm, đặc biệt là ở:
•Người mắc viêm khớp dạng thấp, khớp bị cứng lại, khó cử động, cần một thời gian khởi động nhẹ nhàng mới có thể vận động bình thường.
•Khi thời tiết lạnh, dịch khớp đặc lại, khiến khớp khó linh hoạt, đặc biệt là khớp ngón tay, khớp gối.
•Cử động khớp phát ra tiếng kêu lạo xạo, dấu hiệu cho thấy sụn khớp bị thoái hóa, giảm khả năng bôi trơn.
3. SƯNG TẤY VÀ NÓNG ĐỎ TẠI KHỚP
Dấu hiệu này thường gặp ở người mắc bệnh viêm khớp hoặc bệnh gout:
•Khớp sưng to, nóng đỏ, chạm vào có cảm giác nóng rát và đau nhói.
•Bệnh gout thường gây sưng tấy ở khớp ngón chân cái, mắt cá chân hoặc khớp gối, đặc biệt sau khi ăn thực phẩm giàu purin.
•Viêm khớp dạng thấp có thể gây sưng đối xứng ở các khớp nhỏ, như ngón tay, ngón chân, gây biến dạng khớp nếu không được điều trị kịp thời.
4. CẢM GIÁC MỎI MẠN TÍNH, MẤT SỨC
Người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, uể oải, đặc biệt là:
•Khó khăn khi thực hiện các hoạt động hàng ngày, như cầm nắm đồ vật, đi lại hoặc đứng lâu.
•Cơ bắp xung quanh khớp có thể bị co cứng, dẫn đến mất sức, yếu cơ, làm tăng nguy cơ té ngã.
•Cảm giác mất thăng bằng, đặc biệt ở người cao tuổi, dễ dẫn đến nguy cơ gãy xương khi té ngã.
5. TIẾNG KÊU LẠO XẠO TRONG KHỚP
Khi cử động khớp, đặc biệt là ở khớp gối, khớp vai, có thể nghe thấy:
•Tiếng lạo xạo, lách cách hoặc kêu răng rắc, nhất là khi leo cầu thang, ngồi xổm hoặc gập duỗi khớp.
•Đây là dấu hiệu của thoái hóa khớp, khi sụn khớp bị mài mòn, xương cọ xát vào nhau, gây ra âm thanh bất thường.
•Nếu tiếng kêu đi kèm với đau nhức, sưng khớp, cần thăm khám sớm để tránh biến chứng nặng hơn.
6. KHỚP BIẾN DẠNG, HẠN CHẾ VẬN ĐỘNG
Khi bệnh lý xương khớp kéo dài, các khớp có thể xuất hiện:
•Biến dạng khớp, khớp ngón tay cong vẹo, khớp gối lệch trục, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và khả năng vận động.
•Khó thực hiện các động tác đơn giản như: cầm nắm, mở nắp chai, gấp duỗi khớp.
•Ở giai đoạn nặng, người bệnh có thể bị mất hoàn toàn khả năng vận động khớp, gây tàn phế.
7. CẢM GIÁC TÊ BÌ, CHÂN TAY LẠNH BUỐT
Khi trời lạnh, các mạch máu co lại, làm giảm lưu thông máu đến tay chân:
•Ngón tay, ngón chân lạnh buốt, có cảm giác tê bì, châm chích hoặc mất cảm giác thoáng qua.
•Người mắc bệnh thoái hóa đốt sống cổ, cột sống thắt lưng thường bị tê bì lan xuống tay, chân, gây khó khăn khi vận động.
•Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến teo cơ, làm giảm sức mạnh cơ bắp và tăng nguy cơ ngã.
KHI NÀO CẦN GẶP BÁC SĨ?
Nếu gặp phải các dấu hiệu trên, đặc biệt khi:
•Đau nhức kéo dài hơn 1 tuần, không giảm khi nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc giảm đau thông thường.
•Sưng tấy, nóng đỏ tại khớp, khớp biến dạng hoặc mất khả năng cử động.
•Tê bì chân tay, mất cảm giác, kèm chóng mặt, mất thăng bằng.
•Khớp phát ra tiếng kêu lạ, đi kèm với đau nhói, khó chịu khi vận động.
Hãy đến ngay cơ sở y tế hoặc phòng khám chuyên khoa xương khớp để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, tránh để lại biến chứng nguy hiểm!
CÁCH PHÒNG NGỪA BỆNH LÝ CƠ XƯƠNG KHỚP KHI TRỜI LẠNH
Mùa đông với nhiệt độ thấp, độ ẩm cao và gió lạnh là thời điểm dễ bùng phát các bệnh lý cơ xương khớp. Để bảo vệ sức khỏe xương khớp, bạn cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:
1. GIỮ ẤM CƠ THỂ
Giữ ấm cơ thể là yếu tố quan trọng giúp ngăn ngừa đau nhức xương khớp:
•Mặc đủ ấm, đặc biệt là các vùng khớp gối, khớp vai, cột sống thắt lưng.
•Sử dụng khăn quàng cổ, tất chân, găng tay để bảo vệ các khớp nhỏ như ngón tay, ngón chân.
•Tắm nước ấm mỗi ngày, có thể thêm gừng, sả, muối hồng vào nước tắm để tăng tuần hoàn máu.
•Tránh ra ngoài trời lạnh đột ngột, nếu cần thiết, hãy làm ấm cơ thể trước khi ra ngoài.
2. CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG HỢP LÝ
Chế độ dinh dưỡng hợp lý giúp củng cố sức khỏe xương khớp, tăng cường sức đề kháng:
•Bổ sung thực phẩm giàu canxi: Tôm, cua, cá, sữa và các chế phẩm từ sữa giúp duy trì mật độ xương chắc khỏe.
•Tăng cường vitamin D: Ánh nắng mặt trời là nguồn vitamin D tự nhiên tốt nhất, giúp hỗ trợ hấp thụ canxi hiệu quả. Vào mùa đông, bạn có thể bổ sung vitamin D từ thực phẩm chức năng theo chỉ định của bác sĩ.
•Ăn thực phẩm giàu omega-3: Cá hồi, cá thu, hạt chia giúp giảm viêm khớp, tăng độ linh hoạt cho khớp.
•Sử dụng các loại gia vị ấm nóng: Gừng, nghệ, quế, tỏi có tác dụng kháng viêm, giảm đau, tăng cường lưu thông máu.
•Uống đủ nước: Giúp giữ ẩm sụn khớp, tăng cường trao đổi chất, giảm nguy cơ khô khớp.
3. DUY TRÌ VẬN ĐỘNG HỢP LÝ
Vận động thường xuyên giúp tăng cường độ dẻo dai cho cơ xương khớp, giảm cứng khớp:
•Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng như yoga, thái cực quyền, đi bộ, đạp xe chậm.
•Khởi động kỹ trước khi tập luyện, giúp giãn cơ, tránh chấn thương khớp.
•Tránh các bài tập quá sức, gây áp lực lên khớp, đặc biệt là ở người cao tuổi hoặc người có bệnh lý khớp nền.
•Nếu phải ngồi lâu, hãy đứng dậy vận động nhẹ nhàng mỗi 30 phút để tránh cứng khớp.
4. ÁP DỤNG CÁC PHƯƠNG PHÁP Y HỌC CỔ TRUYỀN
Y học cổ truyền cung cấp nhiều phương pháp an toàn, hiệu quả trong việc phòng ngừa và điều trị bệnh xương khớp:
•Châm cứu: Kích thích các huyệt đạo, giúp giảm đau, tăng cường lưu thông khí huyết.
•Xoa bóp, bấm huyệt: Thực hiện các bài xoa bóp nhẹ nhàng, giúp thư giãn cơ bắp, giảm cứng khớp, cải thiện lưu thông máu.
•Sử dụng thuốc thảo dược: Các bài thuốc từ ngải cứu, gừng, quế, tỏi giúp giảm viêm, giảm đau và tăng cường sức khỏe khớp. Lưu ý, cần tham khảo ý kiến bác sĩ y học cổ truyền trước khi sử dụng.
5. THAY ĐỔI LỐI SỐNG LÀNH MẠNH
Một lối sống lành mạnh không chỉ giúp phòng ngừa bệnh xương khớp mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể:
•Ngủ đủ giấc, giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng kéo dài.
•Hạn chế sử dụng chất kích thích như: rượu, bia, thuốc lá vì chúng có thể gây hại cho xương khớp.
•Tránh ngồi lâu ở một tư thế, thay đổi tư thế thường xuyên để giảm áp lực lên các khớp.
•Sử dụng các thiết bị hỗ trợ như: gậy, khung tập đi đối với người cao tuổi, giúp tránh té ngã, gãy xương.
6. KIỂM SOÁT CÁC BỆNH LÝ NỀN
Các bệnh lý nền như cao huyết áp, tiểu đường, bệnh tim mạch cũng có thể ảnh hưởng đến xương khớp:
•Duy trì huyết áp ổn định, kiểm soát đường huyết, giúp tránh các biến chứng lên hệ xương khớp.
•Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là những người có tiền sử bệnh xương khớp, để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.
7. SỬ DỤNG DỤNG CỤ HỖ TRỢ GIỮ ẤM
•Sử dụng đệm sưởi, túi chườm ấm tại các vùng khớp hay đau nhức, giúp giảm đau, tăng cường lưu thông máu.
•Duy trì nhiệt độ phòng ổn định, tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột gây co cứng cơ, đau nhức xương khớp.
LỜI KHUYÊN TỪ BÁC SĨ
Nếu bạn hoặc người thân có tiền sử bệnh lý xương khớp, hãy duy trì thăm khám định kỳ để được tư vấn kịp thời, theo dõi sát sao tình trạng bệnh.
•Không tự ý dùng thuốc, đặc biệt là các loại thuốc giảm đau, kháng viêm mà không có sự chỉ định của bác sĩ.
•Khi có dấu hiệu bất thường, chẳng hạn như: đau nhức kéo dài, sưng tấy khớp, mất khả năng vận động, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa để được khám và điều trị đúng cách.
Việc phòng ngừa bệnh lý cơ xương khớp trong mùa đông là cần thiết, giúp bạn duy trì sức khỏe tốt, phòng tránh các biến chứng nguy hiểm. Hãy bảo vệ sức khỏe xương khớp ngay từ bây giờ bằng lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng khoa học và vận động hợp lý!
XEM THÊM:
5 LOẠI THỰC PHẨM GÂY HẠI CHO XƯƠNG KHỚP, NHIỀU NGƯỜI ĂN HÀNG NGÀY
Cuối cùng thì bạn có thể thoát khỏi đau khớp do thoái hoá khi leo cầu thang