Thiếu máu có gây buồn ngủ không? Đây là câu hỏi khiến nhiều người lo lắng khi cơ thể thường xuyên mệt mỏi, không thể tập trung và lúc nào cũng cảm thấy muốn nằm nghỉ. Không ít trường hợp cho rằng đó chỉ là do thiếu ngủ, nhưng thực tế, nguyên nhân có thể xuất phát từ tình trạng thiếu máu – một rối loạn khá phổ biến nhưng lại dễ bị bỏ qua.
Khi thiếu máu kéo dài, không chỉ làm bạn kiệt sức mà còn ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ về lâu dài. Vậy cơ chế của hiện tượng này là gì? Ai dễ bị thiếu máu? Và quan trọng hơn: Làm thế nào để cải thiện?
Thiếu máu là gì? Ai dễ bị thiếu máu?
Thiếu máu là tình trạng cơ thể không có đủ lượng tế bào hồng cầu khỏe mạnh hoặc nồng độ hemoglobin trong máu thấp hơn mức bình thường. Hemoglobin là protein trong hồng cầu có chứa sắt, đảm nhận nhiệm vụ chính là vận chuyển oxy từ phổi đến các mô, tế bào và đưa khí CO2 quay ngược lại để thải ra ngoài.
Khi nồng độ hemoglobin giảm, các tế bào và mô trong cơ thể không nhận đủ oxy để duy trì chức năng bình thường, từ đó gây ra hàng loạt triệu chứng như mệt mỏi, da xanh xao, tim đập nhanh và đặc biệt là buồn ngủ kéo dài.
Những đối tượng có nguy cơ cao bị thiếu máu
-
Phụ nữ trong độ tuổi sinh sản: do mất máu hàng tháng trong kỳ kinh nguyệt, đặc biệt nếu chu kỳ kéo dài hoặc lượng kinh nhiều.
-
Phụ nữ mang thai: nhu cầu sắt và máu tăng cao để nuôi thai nhi.
-
Trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh: do tốc độ phát triển nhanh, chưa được bổ sung đủ sắt từ thực phẩm.
-
Người cao tuổi: hấp thu dinh dưỡng kém, mắc bệnh lý nền.
-
Người ăn chay lâu năm: thiếu hụt nguồn sắt từ động vật.
-
Người có bệnh mãn tính: viêm, ung thư, bệnh thận, bệnh tiêu hóa.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thiếu máu ảnh hưởng đến khoảng 1,9 tỷ người trên toàn cầu, trong đó phụ nữ và trẻ em là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Đây là con số đáng lưu ý cho bất kỳ ai có triệu chứng mệt mỏi dai dẳng.
Thiếu máu có gây buồn ngủ không?
Câu trả lời là có. Thiếu máu có thể khiến người bệnh cảm thấy mệt mỏi kéo dài, thiếu năng lượng và đặc biệt là buồn ngủ suốt cả ngày. Nguyên nhân nằm ở cơ chế sinh lý cơ bản: khi thiếu máu, lượng oxy được vận chuyển đến các cơ quan, đặc biệt là não, sẽ bị giảm sút. Kết quả là tế bào thần kinh không được nuôi dưỡng đầy đủ, khiến não bộ hoạt động chậm lại và tạo cảm giác uể oải, buồn ngủ liên tục.
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng, mức hemoglobin thấp trong máu có liên hệ chặt chẽ với triệu chứng buồn ngủ, đặc biệt ở phụ nữ mang thai, người cao tuổi và trẻ nhỏ. Buồn ngủ do thiếu máu không chỉ xảy ra vào buổi trưa hoặc tối, mà có thể kéo dài cả ngày, khiến người bệnh dễ rơi vào trạng thái “lờ đờ”, thiếu tỉnh táo ngay cả khi đã ngủ đủ giấc.
Buồn ngủ do thiếu máu khác gì với buồn ngủ thông thường?
-
Không cải thiện sau khi ngủ trưa hoặc nghỉ ngơi.
-
Luôn đi kèm cảm giác mệt, thở dốc, tim đập nhanh.
-
Có thể kèm theo chóng mặt, hoa mắt, da xanh, móng tay nhợt nhạt.
Vì vậy, nếu bạn đang thắc mắc thiếu máu có gây buồn ngủ không thì đừng bỏ qua những dấu hiệu nhỏ như mắt díp lại dù đã nghỉ ngơi. Đó có thể là cảnh báo âm thầm của cơ thể về việc thiếu sắt hay thiếu máu mạn tính.
Thiếu máu ảnh hưởng giấc ngủ như thế nào?
Không chỉ gây buồn ngủ ban ngày, thiếu máu còn tác động tiêu cực đến chất lượng giấc ngủ ban đêm – khiến người bệnh rơi vào vòng luẩn quẩn: ngủ không sâu → mệt mỏi → ngủ ngày nhiều hơn → mất ngủ ban đêm.
Ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh
Sắt – một trong những nguyên tố thiết yếu cho quá trình tạo máu – cũng đóng vai trò quan trọng trong việc sản sinh dopamine và serotonin, hai chất dẫn truyền thần kinh giúp điều hòa giấc ngủ. Khi thiếu sắt, lượng chất này giảm đi, dẫn đến tình trạng khó ngủ, ngủ chập chờn, hay tỉnh giấc giữa đêm.
Nguy cơ rối loạn giấc ngủ do thiếu máu
Nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa thiếu máu và các rối loạn giấc ngủ, đặc biệt là:
-
Hội chứng chân không yên (RLS): người bệnh có cảm giác bồn chồn, khó chịu ở chân, buộc phải cử động liên tục khiến khó ngủ.
-
Ngưng thở khi ngủ: thiếu oxy trong máu khiến hơi thở bị gián đoạn, làm người bệnh thức giấc nhiều lần.
Cả hai tình trạng này đều thường gặp ở người thiếu máu do thiếu sắt, và đều khiến giấc ngủ bị gián đoạn, từ đó làm giảm chất lượng sống đáng kể.
Giảm hoạt động ban ngày ảnh hưởng đến chu kỳ giấc ngủ
Người bị thiếu máu thường ít vận động, dễ mệt nên dành nhiều thời gian nằm nghỉ. Tuy nhiên, chính việc thiếu tiếp xúc ánh sáng, ít hoạt động thể chất lại làm rối loạn nhịp sinh học tự nhiên, khiến ban đêm khó vào giấc ngủ hơn.
Tóm lại, thiếu máu không chỉ gây buồn ngủ vào ban ngày mà còn làm rối loạn giấc ngủ về đêm. Sự kết hợp này khiến người bệnh ngày càng kiệt sức và suy giảm chất lượng cuộc sống rõ rệt.
Phân biệt thiếu máu và các nguyên nhân khác gây buồn ngủ
Không phải lúc nào buồn ngủ cũng đồng nghĩa với thiếu máu. Có nhiều nguyên nhân khác cũng gây ra tình trạng buồn ngủ ban ngày, nhưng cách biểu hiện và cơ chế lại rất khác nhau. Vậy làm sao để phân biệt?
Buồn ngủ do thiếu máu
-
Luôn đi kèm cảm giác mệt mỏi toàn thân, khó thở nhẹ, tim đập nhanh.
-
Da nhợt nhạt, móng tay dễ gãy, môi tái.
-
Không cải thiện sau khi ngủ đủ hoặc nghỉ ngơi.
-
Có thể thấy chóng mặt khi thay đổi tư thế, kém tập trung, trí nhớ giảm.
-
Xét nghiệm máu thường cho kết quả hemoglobin hoặc sắt huyết thanh thấp.
Buồn ngủ do thiếu ngủ hoặc stress
-
Do ngủ ít hơn nhu cầu của cơ thể hoặc ngủ không sâu.
-
Cải thiện rõ rệt sau một giấc ngủ dài hoặc cuối tuần nghỉ ngơi.
-
Không kèm dấu hiệu thiếu oxy (khó thở, tim nhanh…).
-
Thường gặp ở người làm việc nhiều, căng thẳng tâm lý hoặc dùng thiết bị điện tử quá nhiều.
Buồn ngủ do bệnh lý khác
-
Tiểu đường, suy giáp, trầm cảm cũng có thể gây buồn ngủ.
-
Đôi khi do dùng thuốc (kháng histamin, thuốc chống lo âu…).
-
Cần kết hợp nhiều dấu hiệu khác và xét nghiệm để xác định chính xác.
Nếu bạn đang phân vân thiếu máu có gây buồn ngủ không, hãy chú ý đến toàn cảnh sức khỏe, chứ không chỉ riêng cảm giác muốn ngủ. Khi nghi ngờ, xét nghiệm máu là cách đơn giản và hiệu quả để kiểm tra chính xác.
Giải pháp cải thiện giấc ngủ và mệt mỏi ở người thiếu máu
Khi đã xác định tình trạng mệt mỏi và buồn ngủ xuất phát từ thiếu máu, điều quan trọng là xây dựng lối sống phù hợp để cải thiện cả sức khỏe máu lẫn giấc ngủ.
1. Ăn uống đúng cách để bổ sung sắt và dưỡng chất
-
Tăng cường thực phẩm giàu sắt: gan, thịt đỏ, hải sản có vỏ (sò, hàu), lòng đỏ trứng, rau bina, bí đỏ.
-
Ăn kèm thực phẩm giàu vitamin C (cam, ổi, chanh…) để tăng hấp thu sắt.
-
Bổ sung thực phẩm giàu vitamin B12, acid folic – hỗ trợ quá trình tạo máu.
-
Tránh uống trà, cà phê sau bữa ăn vì có thể cản trở hấp thu sắt.
2. Thiết lập thói quen ngủ lành mạnh
-
Ngủ và thức dậy vào cùng khung giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần.
-
Hạn chế ánh sáng xanh từ điện thoại, máy tính ít nhất 1 giờ trước khi ngủ.
-
Tạo không gian ngủ thoải mái, yên tĩnh, thoáng mát.
-
Không nên ăn quá no, uống nhiều nước hoặc dùng đồ chứa caffeine vào buổi tối.
3. Tăng cường vận động, tiếp xúc ánh sáng tự nhiên
-
Dành ít nhất 20–30 phút mỗi ngày để vận động nhẹ như đi bộ, yoga, đạp xe.
-
Ra ngoài trời buổi sáng để giúp đồng hồ sinh học ổn định, hỗ trợ giấc ngủ ban đêm.
4. Hạn chế ngủ trưa quá lâu
-
Ngủ trưa từ 15–30 phút là lý tưởng. Ngủ quá lâu dễ khiến bạn khó ngủ về đêm và mệt mỏi hơn vào buổi chiều.
5. Gặp bác sĩ khi cần
-
Nếu triệu chứng không cải thiện sau vài tuần, hãy đi khám chuyên khoa nội tổng quát hoặc huyết học.
-
Bác sĩ có thể chỉ định bổ sung sắt dạng viên, truyền sắt hoặc điều trị nguyên nhân nền (nếu có bệnh lý mạn tính kèm theo).
-
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Thiếu máu có gây buồn ngủ không? Có – và nếu tình trạng này kéo dài, ngày càng nặng, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám càng sớm càng tốt. Hãy tìm đến bác sĩ nếu bạn gặp những biểu hiện sau:
-
Mệt mỏi liên tục dù đã ngủ đủ giấc.
-
Da xanh xao, môi nhợt, móng tay dễ gãy.
-
Buồn ngủ cả ngày, không thể tập trung làm việc.
-
Tim đập nhanh, thở dốc khi vận động nhẹ.
-
Chóng mặt khi đứng lên, hoa mắt khi di chuyển.
Bác sĩ sẽ kiểm tra công thức máu, định lượng sắt và các chỉ số liên quan. Tùy vào nguyên nhân cụ thể, bạn có thể được kê đơn bổ sung sắt, vitamin hoặc điều trị bệnh lý nền nếu cần. Đừng để cơ thể kiệt quệ mới bắt đầu quan tâm – phòng ngừa luôn tốt hơn điều trị.
Đừng để mệt mỏi kéo dài làm bạn quên chăm sóc chính mình
Thiếu máu không chỉ ảnh hưởng đến năng lượng sống mà còn gây rối loạn giấc ngủ và hiệu suất hàng ngày. Nếu bạn đang phải đối mặt với những cơn buồn ngủ bất thường, mất tập trung và cơ thể yếu đi, đừng xem nhẹ. Chủ động kiểm tra sức khỏe, bổ sung dinh dưỡng đúng cách và xây dựng thói quen ngủ lành mạnh sẽ giúp bạn dần lấy lại sự tỉnh táo, tập trung và một giấc ngủ trọn vẹn mỗi đêm.
-
XEM THÊM: