Mất ngủ do thiếu máu não là tình trạng ngày càng phổ biến nhưng lại dễ bị bỏ qua. Nhiều người chỉ nghĩ đơn giản là do căng thẳng, tuổi tác hoặc thói quen sinh hoạt, mà không nhận ra rằng lưu lượng máu kém lên não cũng là một nguyên nhân âm thầm gây mất ngủ kéo dài. Khi não không được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, hệ thần kinh trung ương sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến rối loạn giấc ngủ, kèm theo mệt mỏi, giảm trí nhớ, đau đầu, chóng mặt.
Vậy mất ngủ do thiếu máu não có biểu hiện như thế nào, ai dễ gặp phải, và làm sao để cải thiện hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn trong bài viết dưới đây.
Mối liên hệ giữa thiếu máu não và tình trạng mất ngủ
Thiếu máu não xảy ra khi dòng máu đưa oxy và dưỡng chất đến não bị suy giảm. Điều này làm ảnh hưởng đến hoạt động của não bộ, đặc biệt là các vùng kiểm soát giấc ngủ như vỏ não và hệ limbic. Chính vì thế, mất ngủ do thiếu máu não thường xuất hiện một cách âm thầm và kéo dài mà không rõ nguyên nhân cụ thể.
Người bệnh thường có những biểu hiện:
-
Khó ngủ, trằn trọc, mất nhiều thời gian mới ngủ được.
-
Ngủ chập chờn, hay giật mình, tỉnh dậy giữa đêm.
-
Dù ngủ đủ giờ nhưng vẫn cảm thấy mệt, không tỉnh táo vào buổi sáng.
Nguyên nhân chủ yếu là do mạch máu não bị tổn thương hoặc xơ vữa, hình thành huyết khối khiến máu khó lưu thông. Khi lượng oxy lên não bị hạn chế, hệ thần kinh không còn được nuôi dưỡng đầy đủ, từ đó gây rối loạn hoạt động của các trung tâm điều khiển giấc ngủ.
Tình trạng này thường gặp ở:
-
Người lớn tuổi, phụ nữ tiền mãn kinh.
-
Người làm việc căng thẳng, thức khuya thường xuyên.
-
Người có bệnh nền như cao huyết áp, mỡ máu cao, tiểu đường, rối loạn lipid.
Không chỉ gây khó ngủ, mất ngủ do thiếu máu não còn khiến người bệnh dễ bị hoa mắt, chóng mặt, ù tai, đau đầu và giảm trí nhớ. Việc điều trị sai cách hoặc chỉ chú trọng vào triệu chứng mất ngủ mà không giải quyết gốc rễ từ tuần hoàn não có thể khiến tình trạng bệnh ngày càng nặng hơn.
Nguyên nhân gây mất ngủ do thiếu máu não
Để cải thiện hiệu quả tình trạng mất ngủ do thiếu máu não, điều quan trọng đầu tiên là hiểu rõ nguyên nhân. Có nhiều yếu tố có thể dẫn đến suy giảm tuần hoàn máu não, từ đó làm rối loạn giấc ngủ. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:
Lối sống thiếu khoa học
-
Thức khuya, làm việc quá sức khiến cơ thể mệt mỏi, rối loạn nhịp sinh học, lâu dần gây suy giảm chức năng tuần hoàn máu não.
-
Ăn uống kém dinh dưỡng, thiếu sắt, vitamin nhóm B, đặc biệt là B6, B12, folate – những chất cần thiết cho việc sản xuất hồng cầu.
-
Căng thẳng, stress kéo dài cũng làm tăng hormone cortisol – một chất ảnh hưởng tiêu cực đến mạch máu và chất lượng giấc ngủ.
Tuổi tác và quá trình lão hóa
Người cao tuổi thường có thành mạch kém đàn hồi, dễ hình thành xơ vữa, làm dòng máu lên não giảm đi rõ rệt. Đây là lý do vì sao người lớn tuổi thường mất ngủ do thiếu máu não, kèm theo các triệu chứng như đau đầu, hay quên, chóng mặt.
Bệnh lý nền
-
Tăng huyết áp, mỡ máu cao, tiểu đường: các bệnh này làm tổn thương thành mạch, hình thành các mảng xơ vữa, ngăn cản máu lên não.
-
Rối loạn nhịp tim hoặc tim yếu: làm giảm lưu lượng máu đến toàn bộ cơ thể, trong đó có não bộ.
Tự ý dùng thuốc không phù hợp
Việc lạm dụng thuốc an thần, thuốc ngủ, thuốc bổ não không rõ nguồn gốc có thể gây mất cân bằng hóa học trong não, làm tình trạng mất ngủ nặng thêm mà không cải thiện được lưu thông máu.
Hiểu đúng nguyên nhân sẽ giúp người bệnh có hướng điều trị chính xác, tránh tự điều trị sai cách khiến tình trạng mất ngủ do thiếu máu não trở nên dai dẳng và khó kiểm soát.
Hậu quả của mất ngủ do thiếu máu não
Không chỉ gây khó chịu và mệt mỏi, mất ngủ do thiếu máu não còn để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị sớm và đúng cách.
Suy giảm trí nhớ, giảm khả năng tư duy
Thiếu máu não lâu ngày khiến các tế bào thần kinh thiếu oxy, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng ghi nhớ và xử lý thông tin. Người bệnh dễ quên trước quên sau, làm việc không hiệu quả, phản xạ kém.
Mệt mỏi kéo dài, ảnh hưởng công việc
Khi ngủ không sâu, hay thức giấc giữa đêm, người bệnh thường không có đủ thời gian cho giấc ngủ phục hồi, khiến cơ thể uể oải cả ngày. Tình trạng này kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất lao động và chất lượng cuộc sống.
Làm nặng thêm bệnh lý nền
Mất ngủ kéo dài gây rối loạn huyết áp, đường huyết và tâm lý, từ đó khiến các bệnh lý nền như tăng huyết áp, tim mạch, tiểu đường… tiến triển xấu hơn. Ngoài ra, các triệu chứng thiểu năng tuần hoàn não như chóng mặt, hoa mắt, ù tai cũng dễ tái phát nhiều hơn.
Nguy cơ trầm cảm, rối loạn lo âu
Thiếu ngủ là yếu tố nguy cơ hàng đầu dẫn đến các rối loạn tâm thần. Người bị mất ngủ do thiếu máu não thường lo lắng, dễ cáu gắt, dần mất hứng thú với cuộc sống. Nếu kéo dài, họ có thể rơi vào trạng thái trầm cảm.
Vì vậy, đừng chủ quan khi thấy mất ngủ đi kèm với các biểu hiện như hay quên, đau đầu, chóng mặt. Đây có thể là dấu hiệu sớm của thiếu máu não và cần được xử lý từ gốc thay vì chỉ dùng thuốc ngủ để giải quyết triệu chứng.
Phương pháp điều trị nội khoa mất ngủ do thiếu máu não
Khi gặp tình trạng mất ngủ do thiếu máu não, nhiều người có xu hướng tìm đến thuốc ngủ để “giải quyết nhanh”. Tuy nhiên, việc điều trị hiệu quả cần đi từ nguyên nhân gốc – tức là cải thiện lưu thông máu lên não – thay vì chỉ “chữa cháy” tạm thời.
Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ
-
Các loại thuốc hỗ trợ tăng cường tuần hoàn máu não như: Vinpocetine, Ginkgo Biloba, các chế phẩm chứa peptid hoặc acid amin… giúp cải thiện lưu thông máu và nuôi dưỡng tế bào não.
-
Trong một số trường hợp, thuốc an thần liều nhẹ có thể được kê để hỗ trợ người bệnh dễ ngủ hơn, nhưng không được dùng kéo dài.
-
Một số thuốc bổ sung vitamin nhóm B, sắt, acid folic… cũng được sử dụng nếu bệnh nhân thiếu dinh dưỡng nền.
Lưu ý: Không nên tự ý mua và sử dụng các loại thuốc “bổ não” hoặc thuốc an thần khi chưa được bác sĩ đánh giá tình trạng cụ thể. Việc dùng sai thuốc có thể gây rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng hơn, thậm chí phụ thuộc thuốc.
Khám và theo dõi định kỳ
Nếu nghi ngờ bản thân bị mất ngủ do thiếu máu não, bạn nên:
-
Khám chuyên khoa nội thần kinh hoặc tim mạch để kiểm tra tuần hoàn máu não.
-
Làm các xét nghiệm liên quan đến mỡ máu, đường huyết, huyết áp, và kiểm tra thiếu máu (hemoglobin, ferritin…).
-
Đánh giá độ nặng của mất ngủ để kết hợp điều trị y học giấc ngủ nếu cần thiết.
Phác đồ điều trị nội khoa cần được cá nhân hóa. Việc phối hợp giữa dùng thuốc, điều chỉnh lối sống và theo dõi sát sao sẽ giúp phục hồi tuần hoàn máu não, từ đó giúp người bệnh ngủ ngon và khỏe mạnh hơn.
Cải thiện mất ngủ do thiếu máu não bằng thay đổi lối sống
Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, người bệnh mất ngủ do thiếu máu não cần chủ động điều chỉnh lối sống để tăng hiệu quả điều trị và ngăn bệnh tái phát. Một số thói quen nhỏ mỗi ngày sẽ tạo ra thay đổi lớn về sức khỏe thần kinh và giấc ngủ.
1. Xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp
-
Hạn chế đồ ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ, chất béo bão hòa – nguyên nhân hình thành mảng xơ vữa mạch máu não.
-
Tăng cường thực phẩm giàu sắt, omega-3, vitamin nhóm B như:
-
Cá hồi, cá ngừ, trứng, gan, thịt nạc đỏ.
-
Rau xanh đậm (rau bina, cải bó xôi), đậu lăng, bí đỏ, hạt hướng dương.
-
Trái cây như chuối, cam, việt quất.
-
-
Tránh sử dụng rượu, bia, cà phê, nước ngọt có gas, đặc biệt vào buổi tối.
2. Thiết lập thói quen ngủ khoa học
-
Đi ngủ và thức dậy đúng giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần.
-
Không dùng điện thoại, xem tivi quá khuya hoặc mang công việc lên giường.
-
Giữ phòng ngủ yên tĩnh, mát mẻ, ánh sáng nhẹ, tạo không gian thư giãn trước khi ngủ.
3. Tập thể dục đều đặn mỗi ngày
-
Chỉ cần 30 phút đi bộ nhẹ nhàng, yoga, thiền hoặc đạp xe sẽ giúp tăng lưu thông máu và hỗ trợ giấc ngủ ngon hơn.
-
Người cao tuổi cần tránh tập thể dục quá sức hoặc tập sát giờ đi ngủ.
4. Giữ tinh thần thư thái, tránh căng thẳng kéo dài
-
Học cách thư giãn tinh thần: nghe nhạc nhẹ, đọc sách, tập hít thở sâu trước khi đi ngủ.
-
Tránh làm việc quá khuya hoặc mang lo âu vào giấc ngủ – điều này càng làm trầm trọng thêm tình trạng mất ngủ do thiếu máu não.
5. Bảo vệ sức khỏe mạch máu não
-
Kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu ổn định.
-
Không hút thuốc lá, không ngồi lâu một chỗ – các yếu tố làm giảm tưới máu não.
Một lối sống lành mạnh, dù không mang lại hiệu quả ngay lập tức, nhưng là nền tảng vững chắc để hồi phục chức năng não bộ, cải thiện giấc ngủ và duy trì sức khỏe dài lâu.
Khi nào cần gặp bác sĩ?
Không phải trường hợp mất ngủ do thiếu máu não nào cũng có thể cải thiện chỉ bằng việc nghỉ ngơi và thay đổi lối sống. Khi các triệu chứng kéo dài và ngày càng nặng, người bệnh nên chủ động thăm khám sớm để tránh biến chứng nguy hiểm.
Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu:
-
Mất ngủ kéo dài trên 2 tuần dù đã cố gắng thay đổi sinh hoạt.
-
Đi kèm các dấu hiệu: đau đầu thường xuyên, hoa mắt, chóng mặt, tê tay chân, hay quên, dễ cáu gắt.
-
Cảm thấy mệt mỏi cả ngày, làm việc không hiệu quả, trí nhớ giảm sút rõ rệt.
-
Có tiền sử huyết áp cao, mỡ máu, tiểu đường, hoặc người lớn tuổi.
Thăm khám chuyên khoa nội thần kinh hoặc tim mạch sẽ giúp đánh giá chính xác tình trạng lưu thông máu não, từ đó xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, an toàn và hiệu quả nhất.
Hãy chăm sóc não bộ từ giấc ngủ mỗi đêm
Mất ngủ do thiếu máu não không chỉ đơn giản là giấc ngủ kém – nó là tiếng chuông cảnh báo về sức khỏe mạch máu não và hệ thần kinh đang bị tổn thương. Vì vậy, đừng chủ quan với những dấu hiệu như trằn trọc, ngủ không sâu, hay quên và chóng mặt. Chủ động thăm khám, điều chỉnh lối sống, kết hợp dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp bạn phục hồi sức khỏe não bộ, lấy lại giấc ngủ trọn vẹn và năng lượng sống tích cực mỗi ngày.
Vì sao bạn mất ngủ? 12 nguyên nhân phổ biến và cách cải thiện