Tag: điều trị thoái hóa khớp

Khớp là gì?

Khớp là nơi các xương tiếp xúc với nhau, tạo nên các điểm nối trong hệ thống xương tổng thể. Nhờ khớp, cơ thể có thể thực hiện các chuyển động linh hoạt như đi lại, chạy nhảy, cúi ngửa hay co duỗi chân tay. Có thể ví khớp giống như những “bản lề” giúp kết nối các xương, mang lại sự ổn định và khả năng vận động cho cơ thể.

Chức năng của khớp

1. Tạo ra các chuyển động

o   Khớp là “trung tâm vận động” của cơ thể, giúp chúng ta thực hiện những cử động linh hoạt nhờ sự phối hợp nhịp nhàng giữa các thành phần như xương, sụn, gân và dây chằng.

o   Các loại khớp hỗ trợ chuyển động bao gồm:

• Khớp xoay: Điển hình là khớp đầu gối, khớp ngón tay, giúp tạo ra các chuyển động xoay tròn hoặc uốn cong, cho phép thực hiện các thao tác chi tiết như may vá, viết, hoặc vẽ.
• Khớp trượt: Như khớp cổ tay, cổ chân, cho phép các xương trượt qua lại trên bề mặt phẳng, hỗ trợ điều chỉnh độ dài của các chi và các cử động như xoay tròn, cúi người.

2. Giảm ma sát

Khớp đóng vai trò như một “bộ giảm ma sát” hoàn hảo cho cơ thể.

• Các khớp được bao phủ bởi lớp sụn khớp – một lớp mô đàn hồi mịn màng, giúp ngăn các đầu xương tiếp xúc trực tiếp và va chạm vào nhau.
• Dịch khớp được tiết ra trong bao khớp, hoạt động như một loại “dầu bôi trơn,” giúp các chuyển động của khớp trở nên mượt mà và hạn chế tối đa tổn thương.

Nhờ sự kết hợp này, khớp có thể thực hiện các chuyển động liên tục mà không gây đau đớn hay hư hại cho hệ xương.

3. Hỗ trợ cân bằng cơ thể

Khớp không chỉ giúp cơ thể vận động mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự thăng bằng và ổn định:

• Khi đứng hoặc ngồi: Các khớp ở chân, cột sống và hông giữ cơ thể ở tư thế vững vàng, ngăn ngừa sự ngã hoặc mất thăng bằng.
• Khi di chuyển: Khớp phối hợp với hệ cơ và dây chằng để giữ nhịp bước chân đều đặn, hỗ trợ các hoạt động như đi lại, chạy nhảy.

Ngoài ra, khớp còn góp phần bảo vệ nội tạng khỏi các tác động bên ngoài, nhờ khả năng hấp thụ và phân tán lực va chạm, tránh gây tổn thương cho các cơ quan quan trọng như tim, phổi.

Cấu tạo của khớp

Hệ khớp được tạo thành từ nhiều thành phần phối hợp chặt chẽ với nhau, mỗi thành phần đóng vai trò riêng biệt trong việc bảo vệ và hỗ trợ chuyển động của cơ thể:

1. Sụn khớp

o   Là lớp mô đàn hồi bao phủ các đầu xương tại khớp.

o   Nhiệm vụ chính: Giảm ma sát giữa các xương khi vận động và bảo vệ xương khỏi tổn thương.

2. Dịch khớp

o   Là chất lỏng đặc, nhớt nằm bên trong các khớp.

o   Chức năng:

• Bôi trơn các khớp để giúp chúng hoạt động trơn tru.
• Cung cấp dinh dưỡng cho sụn khớp, duy trì sự khỏe mạnh và đàn hồi.

3. Bao hoạt dịch

o   Là lớp màng mỏng chứa hoạt dịch, bao bọc bên trong bao khớp.

o   Vai trò:

• Bảo vệ khớp khỏi các tác động bên ngoài.
• Giữ cố định các thành phần trong khớp.

4. Dây chằng

o   Là các dải mô liên kết chắc chắn nối các xương với nhau tại khớp.

o   Chức năng:

• Duy trì sự ổn định của khớp.
• Ngăn ngừa các chuyển động bất thường, bảo vệ khớp khỏi bị tổn thương.

5. Gân

o   Là các sợi mô liên kết dày và cứng, nối xương với cơ.

o   Vai trò: Truyền lực từ cơ đến xương, hỗ trợ khớp thực hiện các chuyển động linh hoạt và mạnh mẽ.

Các loại khớp trong cơ thể

Hệ khớp của cơ thể người được chia thành ba loại chính dựa trên khả năng vận động:

1. Khớp bất động

o   Đây là loại khớp cố định, không có khả năng di chuyển trong suốt đời.

o   Ví dụ: Các khớp giữa các xương hộp sọ được “khóa” chặt lại để bảo vệ não bộ, không cho phép các xương này di chuyển.

2. Khớp bán động

o   Là loại khớp có khả năng vận động hạn chế, chỉ thực hiện được một số chuyển động nhỏ.

o   Ví dụ: Các khớp ở cột sống giúp duy trì sự ổn định của cơ thể nhưng vẫn có thể uốn cong hoặc xoay nhẹ, hỗ trợ các động tác cúi, ngửa.

3. Khớp động

o   Đây là loại khớp phổ biến nhất trong cơ thể, chứa hoạt dịch để giúp chuyển động linh hoạt và mượt mà.

o   Khớp động có thể được tìm thấy ở các vị trí như:

• Đầu gối: Hỗ trợ gập duỗi chân khi đi lại, chạy nhảy.
• Vai và khuỷu tay: Giúp cánh tay có thể thực hiện các động tác xoay, nâng, gập hoặc duỗi linh hoạt.

Dấu hiệu cảnh báo các vấn đề về khớp

Hệ khớp có thể gặp nhiều vấn đề gây đau nhức, khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo bạn cần chú ý:

1. Đau khớp

o   Cảm giác đau nhức có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào trên cơ thể.

o   Tình trạng này có thể ảnh hưởng đến một khớp (như đầu gối, vai) hoặc lan rộng ra nhiều khớp (như ở ngón tay, bàn tay).

2. Khô và cứng khớp

o   Khó khăn khi cử động khớp, đặc biệt vào buổi sáng hoặc sau thời gian dài không vận động.

o   Vị trí thường gặp: Ngón tay, gối, cổ tay, hoặc cột sống.

3. Khớp kêu lục cục

o   Khi vận động, khớp phát ra âm thanh lục cục hoặc tiếng “kêu rắc”.

o   Nếu kèm theo đau nhức hoặc khô cứng, đây có thể là dấu hiệu của sự suy giảm chất lượng sụn khớp hoặc dịch khớp không đủ bôi trơn.

 

Các bệnh lý về khớp thường gặp

1. Thoái hóa khớp

o   Là bệnh phổ biến, xảy ra khi sụn khớp và xương dưới sụn bị tổn thương.

o   Triệu chứng: Đau âm ỉ, cứng khớp, và có thể dẫn đến biến dạng khớp ở giai đoạn muộn.

2. Thoát vị đĩa đệm

o   Xảy ra khi nhân nhầy trong đĩa đệm bị tràn ra ngoài, chèn ép dây thần kinh.

o   Vị trí thường gặp: Cột sống thắt lưng và cổ, gây đau lưng và lan xuống chân hoặc tay.

3. Đau thần kinh tọa

o   Là tình trạng đau chạy dọc theo dây thần kinh tọa, từ mông xuống chân.

o   Nguyên nhân chính: Thoát vị đĩa đệm hoặc thoái hóa cột sống chèn ép dây thần kinh.

4. Viêm khớp dạng thấp

o   Là bệnh tự miễn, gây sưng, nóng, đau và cứng khớp, thường xuất hiện đối xứng hai bên (như cả hai tay hoặc hai gối).

o   Bệnh này có thể ảnh hưởng đến các cơ quan khác như tim, phổi nếu không được điều trị kịp thời.

5. Bệnh Gout

o   Nguyên nhân: Rối loạn chuyển hóa purin, làm tăng acid uric trong máu.

o   Triệu chứng: Đau dữ dội, sưng đỏ tại các khớp (như ngón chân cái, gối).

Cách bảo vệ khớp khỏa mạnh

Hệ khớp đóng vai trò quan trọng trong việc giúp cơ thể vận động linh hoạt và duy trì sự ổn định. Để bảo vệ khớp và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý, bạn có thể thực hiện những thói quen đơn giản sau:

1.      Kiểm soát cân nặng

• Trọng lượng cơ thể quá lớn sẽ khiến các khớp, đặc biệt là khớp gối và cột sống, phải chịu áp lực nhiều hơn.
• Giữ cân nặng ở mức hợp lý không chỉ giảm tải cho khớp mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể.

2.     Tập thể dục đều đặn

• Thói quen vận động giúp duy trì độ linh hoạt của khớp, tăng cường sức mạnh cơ và bảo vệ khớp khỏi thoái hóa.
• Gợi ý bài tập: Yoga, bơi lội, đi bộ nhẹ nhàng ít nhất 20 phút mỗi ngày, 5 lần/tuần.

3.     Duy trì tư thế đúng

• Khi ngồi, hãy giữ lưng thẳng, chân chạm đất và vai thả lỏng.
• Tránh khom lưng, cúi người đột ngột hoặc ngồi sai tư thế khi làm việc hay học tập.
• Khi nâng vác đồ nặng, sử dụng lực của chân thay vì dồn hết áp lực lên lưng hoặc khớp tay.

4.     Hạn chế mang giày cao gót

• Giày cao gót gây áp lực lên khớp cổ chân và đầu gối, lâu dài có thể dẫn đến đau nhức hoặc thoái hóa khớp.
• Chọn giày dép thoải mái, có độ nâng gót vừa phải và hỗ trợ tốt cho bàn chân.

5.     Chế độ ăn lành mạnh

• Canxi và vitamin D: Giúp xương chắc khỏe và hỗ trợ hoạt động của khớp. Có thể bổ sung từ thực phẩm như sữa, cá hồi, rau xanh.
• Uống đủ nước mỗi ngày để duy trì độ bôi trơn của các khớp và sụn khớp.

6.     Sử dụng đồ bảo hộ

• Khi làm việc nặng hoặc tham gia các môn thể thao dễ gây chấn thương, hãy đeo thiết bị bảo hộ như băng gối, găng tay, hoặc giày thể thao chuyên dụng để bảo vệ khớp.

Hệ khớp khỏe mạnh giúp bạn tận hưởng cuộc sống một cách trọn vẹn và năng động hơn. Bằng cách duy trì những thói quen đơn giản nhưng khoa học, bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh cơ xương khớp và bảo vệ sức khỏe dài lâu. Hãy bắt đầu từ hôm nay!

XEM THÊM:

5 Bí quyết giảm tê bì tay hiệu quả được chuyên gia khuyên dùng

7 bài tập giảm tê tay, đau cổ tay đơn giản tại nhà

Thoái hóa khớp (OA)